Σαφράν
Το σαφράν, κρόκος, ζαφορά ή σαφράνι προέρχεται από τους στήμονες του λουλουδιού κρόκος (κρόκος sativus). Έχει χαρακτηρισθεί ως το χρυσάφι της ελληνικής γης και είναι ένα από πιο ακριβά μπαχαρικά. Πολύτιμο μπαχαρικό των αρχαίων πολιτισμών, αφού εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές, αλλά και τις αφροδισιακές του ιδιότητες. Η λέξη σαφράν αλλά και η λέξη ζαφορά προέρχεται από την αραβική λέξη ζαφαράν που σημαίνει κίτρινο. Ετυμολογικά, η λέξη «κρόκος» έχει την προέλευσή της από την ελληνική λέξη «κρόκη» που σημαίνει το νήμα που χρησιμοποιείται για την ύφανση σε έναν αργαλειό. Το φυτό ταξίδεψε χιλιάδες χρόνια από την Ανατολή και την Αίγυπτο έως τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Ήταν είδος πολυτέλειας στην Περσία και ένα πολύτιμο είδος συναλλαγής στις χώρες της Ασίας.
Έχει αναφερθεί από τον Όμηρο, τον Πλίνιο και τον Ιπποκράτη. Τοιχογραφίες με άνθη κρόκου και κρίνα και η τοιχογραφία με τον «κροκοσυλλέκτη πίθηκο» στα μινωικά ανάκτορα μας πληροφορούν για την ύπαρξη του φυτού στην ελληνική επικράτεια. Στην Κοζάνη, τον κατεξοχήν τόπο καλλιέργειάς του σήμερα, τον έφεραν οι Κοζανίτες έμποροι από την Αυστρία τον 17ο αιώνα. Ο κρόκος Κοζάνης καλλιεργείται στην Κοζάνη εδώ και τριακόσια χρόνια και η ποιότητά του θεωρείται η καλύτερη στον κόσμο.
Χρησιμοποιείται ως στομαχικό αντισπασμωδικό και αφροδισιακό. Έχουν αποδειχθεί οι αντιθρομβωτικές του ιδιότητες στο αίμα, ενώ σε μικρές δόσεις καταπραΰνει τους πόνους των νεφρών, ανοίγει την όρεξη και διευκολύνει την πέψη. Επίσης, προστατεύει την καρδιά από καρδιαγγειακές ασθένειες, ενισχύει τη διανοητική λειτουργία και την πνευματική διαύγεια και συμβάλλει στη μείωση της χοληστερίνης. Χρησιμοποιείται, επίσης, για τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού και θεωρείται ηρεμιστικό και ήπιο αντικαταθλιπτικό.